September. De lucht is alweer frisser, het licht verandert, en de zomer zakt langzaam weg uit ons lijf. Toch wordt dit moment vaak ervaren als een nieuw begin. Scholen starten, jaarplanningen worden uitgerold, vergaderingen stromen vol met woorden als commitment en focus. Het ritme van de buitenwereld lijkt te zeggen dat we vooruit moeten, dat we plannen moeten maken en alles moeten structureren.
Maar wie luistert naar de seizoenen, voelt iets anders. De natuur nodigt uit tot oogsten, tot vertragen, tot langzaam klaarmaken voor de herfst en winter. Het contrast kan scherp aanvoelen. De kaders van onze cultuur duwen vooruit, terwijl je binnenwereld fluistert dat het eigenlijk tijd is om terug te keren naar jezelf. September nodigt minder uit tot nieuwe beloftes, en meer tot het met verantwoordelijkheid en zorg omarmen van wat er al staat. Om binnen te halen wat je gezaaid hebt, af te ronden wat nog open is, en zorgvuldig oogst te dragen. De natuur nodigt uit tot afronden en loslaten, zodat er ruimte komt voor rust in de winter.
Juist in die tegenstelling ontstaat een belangrijke vraag. Wanneer voelt een kader als bedding, een zachte oever die richting geeft, en wanneer voelt het als beklemming, een muur die je adem afsnijdt?
Kaders die dragen, of kaders die knellen
Een kader op zich is niet goed of fout. Het is een vorm, en die vorm kan zowel bedding als beklemming zijn. Een bedding geeft richting en houvast, zoals oevers een rivier helpen stromen. Zonder oevers zou het water zich verliezen in het landschap. Maar wanneer de oevers te smal worden, ontstaat er spanning en verdrukking. Zo werkt het ook in ons leven. Een planning kan steun en richting geven, maar soms ook de adem wat verkleinen.
Dit geldt voor de structuren en afspraken in ons leven, of het nu gaat om werk, relaties of de manier waarop we onszelf elke dag organiseren. Soms brengen ze rust, soms voelen ze juist verstikkend. Misschien herken je het wel, dat je op werk of in je gezin merkt dat je gaat overkaderen. Dat je alles zo strak probeert te ordenen dat het leven zelf zijn lichtheid verliest. Vaak ligt daar iets diepers onder, zoals de angst om grip te verliezen of het verlangen naar veiligheid.
September legt dat contrast bloot. Het verlangen naar duidelijkheid en de angst om vrijheid te verliezen bestaan naast elkaar.
Hechting en kaders
Voor wie gevoelig is, gaat dit vaak nog dieper. Kaders zijn niet alleen afspraken buiten ons, ze spiegelen ook iets van binnen.
Soms zoeken we houvast in strakke structuren om onzekerheid te beteugelen: “als ik het vastleg, blijft er rust.” Anderen laten juist alles los, uit angst dat elke vorm van begrenzing hun vrijheid beperkt.
In de kern verwijst dit vaak naar onze vroege hechtingservaringen. Als kind leerde je misschien dat je pas liefde of goedkeuring kreeg wanneer je je aan regels hield, en dat vrijheid gelijkstond aan risico of afwijzing. Zo ontstaat de neiging om óf heel strak vast te grijpen, óf juist alles los te laten. Maar beide bewegingen komen voort uit hetzelfde verlangen: veiligheid.
Het zijn verschillende bewegingen, maar ze hebben dezelfde wortel: het verlangen naar veiligheid en bedding. En het besef dat veiligheid niet alleen wordt gevonden in de wereld om ons heen, maar vooral in de bedding die we in onszelf leren bouwen.
De onderlaag van schuld en schaamte
Kaders raken vaak aan overtuigingen die diep in ons liggen opgeslagen. Schuld en schaamte kunnen onbewust meespelen. Doe ik het wel goed. Voldoen mijn keuzes. Ben ik genoeg.
Daarom voelt een regel soms zwaarder dan hij in werkelijkheid is. Er staat dan niet alleen een afspraak, maar ook een oordeel dat dreigt.
Wanneer je spanning voelt, kun je jezelf vragen of dit kader er is om je te ondersteunen, of om je te controleren. Is dit een bedding die je helpt groeien, of een beklemming die je kleiner maakt.
De dans tussen structuur en vrijheid
De kunst zit niet in kiezen tussen vrijheid of structuur, maar in het dansen ertussen.
Soms vraagt je innerlijk proces om heldere afspraken, soms juist om loslaten.
In yoga zie ik dit telkens terug. Een houding krijgt pas diepte wanneer discipline en ontspanning tegelijk aanwezig zijn. Te veel spanning zorgt ervoor dat het lichaam zich afsluit. Te veel loslaten maakt dat de houding inzakt. Juist de balans laat de houding tot leven komen.
Zo ook in het leven. Kaders krijgen pas betekenis wanneer ze doordrenkt zijn van zachtheid. En vrijheid krijgt pas vleugels wanneer ze rust vindt in een bedding.
Een uitnodiging voor september
Misschien kun je jezelf deze maand uitnodigen om je eigen bedding te voelen. Stel jezelf vragen zoals: welk kader geeft mij werkelijk steun. Waar houd ik mij klein uit schaamte of schuld. Waar verlang ik juist naar meer ruimte, adem en licht.
Je zou kunnen ontdekken dat één duidelijke afspraak je juist rust brengt. Of misschien merk je dat een opgelegd ritme mag verzachten door kleine momenten van vertraging. Een wandeling in plaats van een extra mail. Een diepe ademhaling in plaats van nog een vergadering.
De kunst van eigen bedding
Bedding is geen opgelegd schema. Het is een innerlijke afstemming. Het is de kunst om structuren te kiezen die je dragen, en muren los te laten die je vastzetten. Zo wordt je leven niet geduwd door de kalender van buiten, maar gedragen door het ritme van binnen.
En misschien nog dieper. Door het vertrouwen dat er een groter ritme is waarop je mee mag bewegen. Zoals de seizoenen komen en gaan, zo mag ook jouw leven ruimte vinden in een cyclus van zaaien, oogsten, rusten en opnieuw beginnen.
Kleine gebaren, groot verschil
De weg ligt niet altijd in grote revoluties. Soms gaat het juist om kleine keuzes die een groot verschil maken. Misschien plan je een half uur stilte in, ook al voelt dat onproductief. Misschien stel je in een overleg de vraag wat er nodig is om hier echt aanwezig te zijn. Misschien gun je jezelf de ruimte om niet altijd het ritme van buiten te volgen, maar een pas terug te doen en te luisteren naar je binnenwereld.
Dat zijn geen zwakke gebaren. Het zijn kleine maar moedige keuzes. Het vraagt zachtheid én kracht om, te midden van verwachtingen, je eigen ritme ruimte te geven.
Vertragen en spelen
September hoeft geen sprint te zijn. Het mag een oefening zijn in vertragen. In kaders voelen die je dragen in plaats van beklemmen. En misschien zelfs in het vertrouwen dat, net als de natuur, jij altijd opnieuw mag loslaten om later weer te bloeien. En terwijl je daarin zakt, mag er ook ruimte zijn om te spelen. Want stevigheid en lichtheid hoeven elkaar niet uit te sluiten.
Wil je meer leren over hoe de seizoenen een kompas kunnen zijn in leven en werk? In het boek 'Leven en werken in het ritme van de seizoenen' beschrijft Jaap Voigt dit prachtig. Een mooie inspiratiebron om zelf verder te onderzoeken.
